საქართველოში აგვისტოს ომის 15-წლისთავი უკრაინაში რუსეთის მიერ ომის დაწყებიდან მე-18 თვეა. 2022 წლის 24 თებერვლიდან დღემდე ქვეყნის სტრატეგიულ პარტნიორს მეგობრების გვერდით დგომა სჭირდება - ამ დროის განმავლობაში საქართველოს მხარდაჭერა, ძლიერ ქვეყნებთან შედარებით, მოკრძალებულია, მაგრამ თვალშისაცემია უკრაინელი ხალხის გვერდით ქართული ორგანიზაციებისა და მოქალაქეების დგომა - მსგავსი აქტივობების ჩამონათვალი გრძელია, ნაწილი კი ამ სტატიაშია თავმოყრილი.
სრულმასშტაბიანი ომის დაწყების პირველივე დღეს ქვეყნის მთავარი გამზირი, რუსთაველის ქუჩა - იქ, სადაც საქართველოს პარლამენტის შენობაა, სპონტანურად შეკრებილმა აქციის მონაწილეებმა გაავსეს. სწორედ ამ ადგილას იდგა 2008 წელს ომში საქართველოს მხარდაჭერის ნიშნად უკრაინის პრეზიდენტი, ვიქტორ იუშჩენკო. უკრაინის გულშემატკივრები შეიკრიბნენ საქართველოს სხვა დიდ ქალაქებშიც: ბათუმში, ქუთაისში, გორში…
ზამთრის ცივ დღეებში უკრაინისა და საქართველოს დროშები ფრიალებდა რუსთაველის გამზირზე 25 თებერვალსაც. მეგობრების მორალური მხარდაჭერა სულ უფრო ძლიერდებოდა მომდევნო დღეებში - სულ უფრო მეტი ადამიანი იკრიბებოდა ქვეყნის მთავარ მოედანზე. მხარდამჭერ აქციებს შორის განსაკუთრებულად მნიშვნელოვანი იყო 4 მარტის შეკრება, როცა მოქალაქეებს მიმართეს საქართველოს და უკრაინის პრეზიდენტებმა.
“მე დღეს ვდგავარ იქ, სადაც საქართველო უნდა იდგეს, პრეზიდენტ ზელენსკის, უკრაინის გვერდში. ეს არის ჩვენი კულტურის, ტრადიციის ღირსება და ჩვენი ერის ღირსება, რომ ჩვენ ვიდგეთ იქ, სადაც იბრძვის ჩვენი მეგობარი ქვეყანა თავისუფლებისთვის, დამოუკიდებლობისთვის, ევროპული მომავლისთვის. ჩვენც იქ ვართ, იქ ვიქნებით და მინდა, აქედან გადავცე პრეზიდენტ ზელენსკის ჩემი და თქვენი თანადგომა. თქვენ ხართ ის ხალხი, რომელიც დღეს წარმოადგენთ საქართველოს ღირსებას. ამისთვის ძალიან დიდი მადლობა”, - თქვა საქართველოს პრეზიდენტმა, სალომე ზურაბიშვილმა.
ამ აქციის ორგანიზატორი ტელეკომპანია “ფორმულა” იყო, რომელმაც უკრაინელი ხალხის დასახმარებლად საქველმოქმედო ფონდიც შექმნა - არხმა პირველმა გადარიცხა 500 000 ლარი, მომდევნო დღეებში კი ეს თანხა 677 000 ლარამდე გაიზარდა. 700 000 ლარამდე შეგროვდა საქართველოს საზოგადოებრივი მაუწყებლის ეთერში მოწყობილი მარათონით. მხარდაჭერას გამოხატავდნენ სხვა მედიასაშუალებებიც. მაგალითად, “მთავარი არხმა”, “TV პირველმა”, “ტაბულამ”, On.ge-მ და სხვებმა ლოგოები უკრაინის დროშის ფერებად - ცისფრად და ყვითლად გააფერადეს.
უკრაინის სოლიდარობის ნიშნად საქართველოში გაჩნდა იდეა “გამოფინე დროშა” - იმისთვის, რომ გამოხატულიყო მხარდაჭერა და პატივისცემა ომში მყოფი ერის მიმართ მოქალაქეებმა დაიწყეს აივნებზე დროშების გადმოფენა.
პირველივე დღეებში საქართველოს პარლამენტის შენობასთან გაიხსნა უკრაინელების ჰუმანიტარული დახმარების ცენტრიც - მოსახლეობას მიჰქონდა არამალფუჭებადი საკვები, ზამთრისთვის ქილებით შენახული ჯემები, მწნილები, კომპოტები. ასევე ნახავდით ტანსაცმელს, ჰიგიენური ნივთებსა და სათამაშოებსაც კი. შეგროვებული ნივთებს ორგანიზატორები ახარისხებდნენ, ნაწილი უკრაინაში იგზავნებოდა, ნაწილი კი ქვეყანაში მყოფი უკრაინელებისთვის ნაწილდებოდა.
ომის დაწყებიდან პირველივე დღეებში სპეციალური ანგარიში გახსნა თბილისის მერიამაც. ამავდროულად, მუნიციპალიტეტში გამოიყო სპეციალური სივრცე იმ პროდუქტების შესაგროვებლად, რომელიც მოგვიანებით უკრაინაში გაიგზავნა. ინიციატივას შეუერთდნენ კერძო კომპანიები, როგორებიც არიან სამშენებლო კომპანია “არქი”, სუპერმარკეტების ქსელი “მაგნიტი”... ჰუმანიტარულ აქციაში ჩაერთო სხვადასხვა უნივერსიტეტი, მათ შორის თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტი, სამედიცინო უნივერსიტეტი, ბათუმის უნივერსიტეტი, სოხუმის უნივერსიტეტი და სხვები.
ომის დაწყების შემდეგ უკრაინა რამდენიმე მილიონმა ადამიანმა დატოვა მათი დიდი ნაწილმა ევროპის ქვეყნებს შეაფარა, მცირე ნაწილმა კი საქართველო აირჩია. გაეროს ლტოლვილთა უმაღლესი კომისრის (UNHCR) 2023 წლის 9 მაისის მონაცემებით, საქართველოში 24 182 უკრაინელი იმყოფებოდა. მათი დიდი ნაწილი მარიუპოლიდან და ხარკივიდანაა - ქალაქებიდან, რომლებიც ომის შედეგად განსაკუთრებით მძიმედ დაზარალდა.
2022 წელს:
ომის დაწყებიდან რამდენიმე კვირაში გამოჩნდა, რომ გამოწვევა იყო უკრაინელი ბავშვებისთვის განათლების მიღებაც - საქართველოს დიდ ქალაქებში (თბილისსა და ბათუმში) შეიქმნა სპეციალური პროგრამები - თბილისის 41-ე და ბათუმის მე-20 საჯარო სკოლებში უკრაინულენოვანი სექტორი დაფუძნდა. დამატებით, 2022-2023 სასწავლო წლისთვის თბილისში, 220-ე საჯარო სკოლაში, კიდევ ერთი უკრაინულენოვანი სექტორი გაიხსნა და გაფართოვდა ბათუმის მე-20 საჯარო სკოლის უკრაინულენოვანი სექტორიც. მოსწავლეებს მშობლიურ ენაზე მიეცათ განათლების მიღების შესაძლებლობა და ამავდროულად, შეეძლოთ ჩართვა არაფორმალური განათლების წრეებში – სპორტის, მუსიკის და ტექნოლოგიების მიმართულებით. 2022 წლის 1 დეკემბრის მონაცემებით, უკრაინულ სექტორებზე დასაქმებული იყო უკრაინიდან ჩამოსული 60-ზე მეტი მასწავლებელი.
სახელმწიფომ ომის გამო ქვეყანაში ჩამოსულ უკრაინელებს ეროვნული გამოცდის ჩაბარების გარეშე მისცეს შესაძლებლობა სწავლა გაეგრძელებინათ სახელმწიფო უნივერსიტეტებში. გარდა ამისა, “ქუთაისის საერთაშორისო უნივერსიტეტმა” უკრაინელი სტუდენტები სწავლის გადასახადისგან გაათავისუფლა.
საქართველოს დიდ ქალაქებში, მათ შორის რუსთავსა და თბილისში საჯარო საბავშვო ბაგა-ბაღები უკრაინელ ბავშვებს უფასოდ ემსახურება. დამატებით, „ღია საზოგადოების ფონდის“ მხარდაჭერით, „ნინო ქათამაძის ფონდმა“ შექმნა სივრცე, სადაც შესაძლებელი გახდა ომის შემდგომ საქართველოში ჩამოსული უკრაინელი ბავშვებისა და მოზარდების არტ თერაპიაში ჩართვა.
რისკის ქვეშ მყოფი აკადემიური პერსონალის მხარდასაჭერად კონრად ადენაუერის ფონდის სამხრეთ კავკასიის წარმომადგენლობის ჩართულობით “ილიას სახელმწიფო უნივერსიტეტში” შეიქმნა უკრაინული ენის კურსი, სადაც “სალაპარაკო დონეზე” უკრაინული ენის შესწავლის შესაძლებლობა გაჩნდა. იყო სხვა კერძო ინიციატივებიც, რომლის შესახებაც ინფორმაცია ხელმისაწვდომია ვებგვერდზე dopomoga.ge
მას შემდეგ, რაც უკრაინელების ემიგრაცია დაიწყო, განათლების მიღებასთან ერთად, საქართველოში საჭირო უკრაინელებისთვის მათთვის გასაგებ ენაზე სამართლებრივი დახმარების გაწევა. განსაკუთრებით მაშინ, როცა სახელმწიფო უწყებებში სერვისები ხელმისაწვდომია ქართულ ენაზე.
გაეროს ლტოლვილთა უმაღლესი კომისარიატის ოფისმა საქართველოში მყოფ უკრაინის მოქალაქეებს ლტოლვილის სტატუსთან დაკავშირებულ საკითხებზე უფასო კონსულტაციები შესთავაზა პარტნიორ ორგანიზაციებში, როგორიც არის სახალხო დამცველის აპარატი, არასამთავრობო ორგანიზაციები - “უფლებები საქართველო” და “ვორლდ ვიჟენ საქართველო”. უკრაინელებს სამართლებრივ დახმარებას სთავაზობდნენ სხვა არასამთავრობო ორგანიზაციებიც: “ადამიანის უფლებათა ცენტრი”, ქალთა უფლებებზე მომუშავე “საფარი”, „ქეა კავკასია“ და მისი პარტნიორი ორგანიზაცია „ადამიანის უფლებების განვითარების ფონდი“.
გარდა ამისა, იყო სხვა ინიციატივებიც:
ზამთრის ცივ დღეებში, როცა ომი დაიწყო, ტყვიებს გამოქცეული ადამიანებისთვის გადარჩენასთან ერთად მთავარი საზრუნავი საცხოვრებელი სახლები იყო. ერთ-ერთი პირველი, რომელიც ჩაერთო უკრაინელების დაბინავების პროცესში Volunteers Tbilisi იყო. აღსანიშნავია, ასევე “ღია საზოგადოების ფონდის” ძალისხმევაც, რომელმაც 150 ათასი ლარი გამოყო საცხოვრისის პრობლემის მოგვარებისთვის და დაიწყო დამატებითი თანხების მოძიება.
ამ დროს ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი სივრცე იყო relocation.ge. უკრაინელების საქართველოში დაბინავების პროცესში ასევე დიდი წვლილი შეიტანა “საქართველოს კარიტასმა”. გარდა ამისა, იყო კერძო ინიციატივებიც, რომელის შესახებაც ფეისბუქჯგუფში Spend 4 Seasons in Georgia იწერებოდა:
”
გურიაში, ქალაქ ლანჩხუთში შემიძლია ვუმასპინძლო რამდენიმე უკრაინის მოქალაქეს სრულიად უსასყიდლოდ. თუ არიან დასავლეთის მხარეს, შემიძლია საკუთარი მანქანითაც მივაკითხო. მაქვს კერძო სახლი, სიმწვანე. ყველანაირად შევეცდები, რომ ეს მძიმე წუთები შევუმსუბუქო”.უკრაინელების დასახმარებლად იყო სამთავრობო ინიციატივებიც. 2022 წლის ივლისში მთავრობამ მიიღო განკარგულება, რომლის მიხედვითაც, საქართველოში მყოფი უკრაინის მოქალაქეები (თითო ოჯახზე) საცხოვრებლის უზრუნველსაყოფად იღებდნენ თვეში 300 ლარს, ოჯახის თითოეულ წევრზე კი დამატებით 45 ლარს.
მერიამ დედაქალაქში მყოფ უკრაინის მოქალაქეებს სერვისების ნაწილი უფასოდ შესთავაზა. მოქალაქეობის დამადასტურებელი საბუთით საზოგადოებრივი ტრანსპორტით მგზავრობა, მუნიციპალურ სპორტულ ცენტრებში (მათ შორის აუზებით), მუზეუმებში, თეატრებში, მედიათეკებში, ხელოვნების სკოლებსა და მოსწავლე ახალგაზრდობის სასახლეში მომსახურების მიღება ყოველგვარი საფასურის გადახდის გარეშე შეუძლიათ.
უკრაინის მოქალაქეებისთვის, რომლებიც 2022 წლის 1 თებერვლიდან 2023 წლის 1 მაისამდე შემოვიდნენ ქვეყანაში და მუდმივად (უწყვეტად) არიან საქართველოში შეუძლიათ სამედიცინო მომსახურება უფასოდ მიიღონ. სამედიცინო სერვისების დიდ ნაწილს უკრაინის მოქალაქეებს (სახელმწიფო სერვისებს მიღმა) სთავაზობენ კერძო კომპანიებიც, მათ შორის ფსიქოლოგიურ დახმარებას, რომელიც ომის ტრავმების დროს კიდევ უფრო მნიშვნელოვანი ხდება.
უფასოდ ერთჯერად გადაუდებელ სამედიცინო დახმარებასა და ექიმთან კონსულტაციას სთავაზობს უკრაინის მოქალაქეებს “ავერსის კლინიკა”. ასევე, ონკოლოგიური მიმართულებით მომუშავე კლინიკა “კონსილიუმ მედულა” პირველ ვიზიტს უფასოდ სთავაზობს უკრაინელებს.
გადაუდებელ ამბულატორიულ დახმარებასა და დისტანციურად კონსულტაციის მიღება შესაძლებელი იყო “ევექსის” 33 კლინიკაში. გარდა ამისა, ყოველგვარი საფასურის გარეშე, EKIMO-ს აპლიკაციის გამოყენებით, საჭირო კონსულტაციის მიღება. აფთიაქების ქსელმა GPC მილიონ ლარამდე ჰუმანიტარული დახმარება გამოყო, საქართველოში მყოფ უკრაინელებს კი მისცა შესაძლებლობა 100 ლარის ფარგლებში საჭირო მედიკამენტები უფასოდ მიეღოთ.
ამ შემთხვევაშიც იყო ცალკეული ექიმების ინიციატივები:
”.2022 წლის ბოლოს, ზამთრის ხელახლა დადგომასთან ერთად რუსეთმა უკრაინის ენერგო ობიექტებზე მიიტანა იერიში, ომში მყოფი ქვეყანას დენის გამომუშავებისთვის გენერატორების საჭიროება დაუდგა. უკრაინამ ამ დახმარების მისაღებად მიმართა ყველა პარტნიორ ქვეყანას, მათ შორის საქართველოსაც. საქართველოს მთავრობამ 2022 წლის დეკემბრის ბოლოს უკრაინაში გაგზავნა 25 ერთეული მაღალი სიმძლავრის გენერატორი.
უფრო ადრე, 15 დეკემბერს გზავნილით “მამაც უკრაინელებეს ქართველებისგან” 338 გენერატორი გადაეცა, მათ შორის იყო ორი მაღალი სიმძლავრის ქალაქებისთვის - ბოიარკასა და ხმელნიცკში წყალმომარაგების სისტემებისთვის, დანარჩენები კი კიევის ოლქში საბავშვო ბაღებისთვის, სკოლებისთვის და სახელდახელოდ შექმნილი სამედიცინო ცენტრებისთვის. ეს იყო საქართველოში ომში მყოფი უკრაინელების დასახმარებლად შექმნილი ახალი პროექტის - “გაუზიარე სინათლეს” ფარგლებში შეგროვილი 490 ათასი ლარით შეძენილი ტექნიკა.
მოქალაქეთა ამავე ჯგუფს ეკუთვნის კიდევ ერთი ინიციატივა - “სასწრაფო საქართველოსგან”. კამპანიის ფარგლებში საქართველოში 90 ათას ლარზე მეტი მოგროვდა.
უკრაინაში ომის დაწყებიდან ერთ წლისთავზე, 2023 წლის 24 თებერვალს საქართველოს მთავრობამ გამონაკლისი დაუშვა უკრაინის მოქალაქეებისთვის და საქართველოში უვიზოდ ყოფნის ვადა ორ წლამდე გაუხანგრძლივა. მანამდე უკრაინა იმ 90-ზე მეტი ქვეყნის ჩამონათვალში იყო, რომლის მოქალაქეებსაც საქართველოში მხოლოდ 1 წელი შეეძლოთ ყოფნა.
იმის მიუხედავად, რომ რუსეთმა უკრაინაზე სრულმასშტაბიანი შეტევა დაიწყო ომის პირველივე დღეებიდან, საქართველოს დიპლომატიური მისიები მუშაობას აგრძელებდნენ. ეს, ერთი მხრივ, იყო საკუთარი მოქალაქეების დახმარება და მეორე მხრივ - უკრაინის მხარდაჭერა. მეტიც, ლვოვში ამოქმედდა დამატებითი საკონსულო პუნქტი.
უკრაინაში ომის დაწყების პირველივე დღეებიდან საქართველოს ხელისუფლების წარმომადგენლები აცხადებდნენ, რომ ქვეყანა არ უერთდება რუსეთის წინააღმდეგ სანქციებს, თუმცა საქართველო ჩართულია ევროკავშირისა და აშშ-ს დაწესებული მნიშვნელოვანი სანქციების აღსრულებაში. ომის დაწყებიდან რამდენიმე დღეში საქართველოში პრაქტიკულად დაიხურა რუსული სანქცირებული ბანკის (VTB) წარმომადგენლობა - რუსულ "VTB ბანკს" უკრაინაში დაწყებული ომის გამო სანქციები დაუწესდა და დოლარში, ევროში, ფუნტსა და სხვა უცხოურ ვალუტებში გადარიცხვები აეკრძალა.
ერთ-ერთი ბოლო სანქცია, რომელიც რუსეთის წინააღმდეგ ამოქმედდა და საქართველო აღასრულებს, რუსეთში მანქანების ექსპორტის შეზღუდვაა. “საქართველოს ტერიტორიაზე ამერიკის შეერთებული შტატებიდან შემოყვანილ მანქანებზე 1-ლი აგვისტოდან ამოქმედდა რეექსპორტზე/ექსპორტზე შეზღუდვა, ხოლო ევროპიდან შემოყვანილზე შეზღუდვა ამოქმედდება 26 სექტემბრიდან, როგორც ამას ითვალისწინებს დაწესებული სანქციების მე-11 პაკეტი”.
ყველაზე მნიშვნელოვანი კი, რასაც საქართველოს ხელისუფლების წარმომადგენლები უკრაინის მხარდაჭერის მაგალითებად წარმოაჩენენ იმ განცხადებებსა და რეზოლუციებზე მიერთებაა, რომელსაც წამყვანი საერთაშორისო ორგანიზაციები უდგანან სათავეში. საგარეო საქმეთა სამინისტროს მონაცემებით, ასეთი ათეულობით დოკუმენტია.
გაერო და მისი სპეციალიზირებული სააგენტოები:
ეუთო:
ევროპის საბჭო:
ევროკავშირი:
სხვა ორგანიზაციები/ფორმატები:
უკრაინაზე შეტევა არ იყო მხოლოდ მეგობარ ქვეყანაზე თავდასხმა, ეს იყო თავდასხმა მსოფლიოზე და მათ შორის საქართველოზე, რომელსაც ბოლო ომი რუსეთთან 2008 წელს ჰქონდა, მცოცავი ოკუპაცია კი დღემდე გრძელდება. სწორედ ამიტომ თავდაუზოგავია იმ ქართველების შემართება, რომლებიც უკრაინაში ბოლო თვეები და წლებია იბრძვიან უკრაინის დამოუკიდებლობის დასაცავად. რუსეთის წინააღმდეგ უკრაინაში ათეულობით ქართველი იბრძვის, მათ შორის 50-ზე მეტი ბრძოლის ველზე დაიღუპა.
ომში დაიღუპნენ:
მომზადებულია Dopomoga Ukraini-ს მიერ
გარეკანის ფოტო: “რადიო თავისუფლება”
https://www.marketer.ge/18-tve-omshi/
იხილეთ ორგანიზაციის გვერდი
The webpage is supported by World Vision Georgia within Ukraine Crisis Response Project funded by Aktion Deutschland Hilft (ADH)